Od 1 stycznia 2022 r. na drugie i każde kolejne dziecko w rodzinie w wieku od ukończenia 12. do 35. miesiąca życia będzie przysługiwać dodatkowe świadczenie – Rodzinny Kapitał Opiekuńczy (RKO). Wniosek o RKO do ZUS będzie można złożyć wyłącznie elektronicznie. Pieniądze będą wypłacane tylko na konto bankowe.
Od nowego roku kapitał opiekuńczy będzie przysługiwał rodzinom z dziećmi w maksymalnej wysokości 12 tys. zł na drugie i każde kolejne dziecko w wieku od 12. do 35. miesiąca życia. Świadczenie będzie wypłacane w miesięcznych częściach – po 500 zł przez 2 lata lub 1000 zł miesięcznie przez rok, w zależności od wyboru rodzica. Wsparcie będzie niezależne od dochodów rodziny, a środki nie będą opodatkowane.
Prawo do świadczenia będą mieć także rodzice, którzy już mają dwoje lub więcej małych dzieci. Wówczas świadczenie będzie przysługiwało na drugie dziecko lub kolejne proporcjonalnie za okres od wejścia w życie ustawy do końca 35. miesiąca życia dziecka, na które kapitał przysługuje.
Przyjmowaniem wniosków o Rodzinny Kapitał Opiekuńczy, ich rozpatrywaniem i wypłatą świadczenia będzie zajmował się Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Wniosek o RKO i załączniki będzie można składać wyłącznie elektronicznie, tak samo, jak w przypadku świadczenia „Dobry start” i „Rodzina 500+”. Przez portal Emp@tia, PUE ZUS i bankowość elektroniczną.
Ustawa o Rodzinnym Kapitale Opiekuńczym przewiduje, że wysokość pobieranego kapitału może zostać zmieniona – tj. podwyższona z 500 zł do 1000 zł miesięcznie albo obniżona 1000 zł do 500 zł miesięcznie. Należy pamiętać, że rodzic taką dyspozycję będzie mógł złożyć tylko raz w czasie pobierania kapitału.
Przepisy określają też maksymalny termin dla ZUS na rozpatrzenie wniosku o kapitał. Wynosi on 2 miesiące od dnia złożenia wniosku wraz z dokumentami. Z kolei wypłata kapitału następuje nie wcześniej niż za miesiąc, od którego przysługuje prawo do niego.
Jeśli kapitał zostanie przyznany, rodzic otrzyma taką informację. Będzie ona w skrzynce odbiorczej na profilu na PUE ZUS. Również wtedy, gdy wniosek został złożony przez bankowość elektroniczną lub portal Emp@tia.
Jeśli kapitał nie będzie przysługiwać, to ZUS wyda decyzję odmowną. Będzie ona przekazana elektronicznie na PUE ZUS. Od decyzji przysługuje odwołanie do Prezesa ZUS, a następnie skarga do sądu administracyjnego.
Ustawa zakłada także dofinansowanie miejsc opieki dla dzieci. Będzie ono wynosić maksymalnie 400 zł miesięcznie na dziecko w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna – przekazywane bezpośrednio instytucji (nie więcej niż wysokość faktycznej opłaty ponoszonej przez rodziców za dany miesiąc). Tutaj też nie będzie obowiązywało kryterium dochodowe.
Dofinansowanie dotyczyć będzie dzieci, które nie będą objęte Rodzinnym Kapitałem Opiekuńczym. Chodzi np. o pierwsze lub jedyne dzieci w rodzinie. Mogą z niego skorzystać też rodzice na drugie lub kolejne dziecko, ale tylko za okresy uczęszczania do żłobka, klubu dziecięcego lub dziennego opiekuna, za które nie przysługuje RKO (np. za żłobek przed 12 miesiącem życia dziecka). Dofinansowanie dotyczy opłat za chodzenie do placówki, nie obejmuje natomiast opłat za wyżywienie w placówce.
Rozwiązanie będzie obowiązywać od 1 kwietnia 2022 roku. Dofinansowanie będzie jednak z wyrównaniem od 1 stycznia, jeżeli dziecko w styczniu i kolejnych miesiącach chodziło do żłobka, klubu dziecięcego lub dziennego opiekuna.
