Wielkimi krokami zbliża się decydująca faza XIX edycji Turnieju „Z Podwórka na Stadion o Puchar Tymbarku”. W marcu i kwietniu w każdym z 16 województw wyłonione zostaną zespoły, które podczas Finału Ogólnopolskiego powalczą o występ na PGE Narodowym. Indywidualnie zawodnicy będą rywalizowali o zwrócenie na siebie uwagi skautów Polskiego Związku Piłki Nożnej, którzy od etapu Finałów Wojewódzkich bardzo skrupulatnie obserwują uczestników Turnieju.
Dział skautingu to obecnie nieodzowny element struktury każdego zawodowego klubu piłkarskiego. Osoby w nim zatrudnione odgrywają niezwykle istotną rolę w procesie budowania zespołu zgodnie z odgórnie przyjętą polityką transferową. Jednak skauci piłkarscy pracują nie tylko w klubach. Coraz większe znaczenie ma również ich wkład w funkcjonowanie reprezentacji, szczególnie tych młodzieżowych. Nie inaczej jest w naszym kraju.
Polski Związek Piłki Nożnej zatrudnia obecnie czterech głównych skautów odpowiedzialnych za wyszukiwanie piłkarskich talentów w swoich makroregionach. Ryszard Robakiewicz, Paweł Wypij, Tomasz Łuczywek oraz Marcin Włodarski mają pod sobą po cztery województwa, a ich głównym zadaniem jest obserwacja zawodników pod kątem ich potencjału oraz przydatności do młodzieżowych zespołów narodowych.
Każdy z wymienionych otacza się przy tym wojewódzkimi skautami współpracującymi. – Główni skauci dobierają sobie współpracowników. Oczywiście przed rozpoczęciem pracy weryfikujemy ich pod kątem wiedzy, umiejętności i świadomości – opowiada Marcin Dorna, selekcjoner reprezentacji Polski do lat 16, odpowiedzialny za skauting młodzieżowy w Polskim Związku Piłki Nożnej.
– Jestem odpowiedzialny za Polskę południowo-wschodnią, czyli województwa: małopolskie, podkarpackie, lubelskie i świętokrzyskie. W każdym z nich współpracuję ze skautem regionalnym. Im nas więcej, tym lepiej, bo wówczas jesteśmy w stanie obejrzeć więcej meczów i wyszukać więcej talentów – tłumaczy Marcin Włodarski.
Talenty na celowniku
Od nieco ponad roku wszyscy związkowi skauci są wspierani przez trenerów Mobilnej Akademii Młodych Orłów. W każdym województwie jest po dwóch takich specjalistów, a jednym z ich zadań jest znajdowanie i obserwowanie piłkarskich perełek. O skautingowym wymiarze pracy trenerów opowiada Dorna: – Zawsze podczas zgrupowań Zimowej i Letniej AMO zapraszamy na szkolenia wszystkich trenerów Mobilnej AMO, m.in. po to, by znaleźli punkty odniesienia do późniejszych obserwacji. Chcemy, aby trenerzy-skauci oglądali elitę zawodników w danym roczniku. Mając określone tło i wiedząc, czego szukamy, po powrocie do swoich województw będą przez ten pryzmat oglądać spotkania.
Skauci Polskiego Związku Piłki Nożnej skupiają się przede wszystkim na obserwacji zawodników w kilku grupach wiekowych. Pierwszą stanowią piłkarze grający w młodzieżowych reprezentacjach i aspirujący do nich. To chłopcy urodzeni w latach 2001-2004. W drugiej grupie są młodsi zawodnicy, będący kandydatami do powołania na zgrupowania Akademii Młodych Orłów, a w przyszłości również do młodzieżowych reprezentacji. Skauting na tym etapie ma cel selekcyjny i diagnostyczny.
– W młodszych rocznikach zwracamy uwagę na potencjał. Przewidujemy, co dany zawodnik jest w stanie nam dać w perspektywie kilku najbliższych lat. Ocena jest wielowymiarowa, bierzemy pod uwagę aspekty techniczne, taktyczne, motoryczne, społeczne oraz mentalne. Staramy się także robić wywiady środowiskowe, dowiadujemy się jak dany zawodnik zachowuje się w treningu. Sam lubię po meczach rozmawiać z trenerami obu zespołów i pytać o opinię na temat piłkarzy zarówno z ich, jak i z przeciwnej drużyny – wyjaśnia Włodarski, dodając jednocześnie, że potencjał motoryczny, tj. szybkość reakcji, zwinność czy spryt, można zaobserwować już u 5-latków.
Z podwórka do reprezentacji
Wśród rozgrywek śledzonych przez skautów są naturalnie ligi, ale też turnieje i mecze towarzyskie. Ostatnio, ze względu na zimową przerwę między rundami, najwięcej było tych ostatnich. Dla skautów mają one dodatkową wartość, ponieważ często spotykają się w nich zespoły, które nie rywalizują ze sobą na co dzień w lidze. To okazja, żeby zobaczyć konfrontację drużyn z różnych makroregionów i porównać ich poziomy.
Bardzo pomocne w pracy skautów są także turnieje, w czasie których można obejrzeć nawet 7-8 meczów danego zawodnika.
– Nie ukrywam, że niezwykle ważny jest dla nas zwłaszcza Turniej „Z Podwórka na Stadion o Puchar Tymbarku”. Znajduje się on w gronie priorytetowych wydarzeń, które skauci są zobowiązani śledzić – zaznacza Dorna i podkreśla, że rozgrywki, których głównym sponsorem jest firma Tymbark, znacząco ułatwiają proces obserwacji, ponieważ w jednym miejscu i czasie spotyka się wielu utalentowanych zawodników, których można oglądać na tle mocnego rywala. Analogicznie działa to w drugą stronę. Struktura Turnieju daje pewność, że na określonym etapie spotkają się ze sobą dobre zespoły. Wówczas obserwacja jest najbardziej obiektywna.
Kiedy zatem skauci pojawiają się na Turnieju?
– Tam, gdzie istnieje taka możliwość, nasi skauci współpracujący przyjeżdżają już na finały powiatowe. Natomiast od etapu Finałów Wojewódzkich jesteśmy wszędzie. Wtedy zawsze należy spodziewać się, że dział skautingu reprezentacji młodzieżowych ogląda dane spotkanie i ocenia poszczególnych zawodników – wyjaśnia Dorna. – Turniej jest kopalnią talentów. Pojawia się tam dużo klubów z mniejszych miejscowości, w barwach których trafiają się prawdziwe perełki. W poszukiwaniach przyszłych młodzieżowych reprezentantów Polski nie koncentrujemy się na wielkich markach, a na dobrze grających zawodnikach.
Na Finałach Wojewódzkich i Finale Ogólnopolskim nikt nam się nie wymknie. Bardzo mocno obstawiamy te rozgrywki – dodaje Włodarski. Jego słowa znajdują odzwierciedlenie w liczbach. Już ponad 50 reprezentantów Polski różnych kategorii wiekowych, stawiało swoje pierwsze piłkarskie kroki właśnie w Turnieju „Z Podwórka na Stadion o Puchar Tymbarku”.
Kolejni wychowankowie z powołaniami
Wielu zawodników biorących udział w Turnieju „Z Podwórka na Stadion o Puchar Tymbarku” jest znanych skautom już wcześniej, ale zdarzają się i tacy, którzy zwracają na siebie uwagę występami właśnie w tych rozgrywkach. W ostatnich latach kilku młodych piłkarzy, którzy pokazali się w Turnieju, zostało powołanych na zgrupowania Letniej i Zimowej Akademii Młodych Orłów.
– Gdy byłem koordynatorem AMO w Rzeszowie, miałem bardzo dokładne rozeznanie wśród podkarpackich klubów. Z kolei już w województwie świętokrzyskim czy małopolskim kilku zawodników nie było mi znanych, co zmienił Turniej – opowiada Włodarski. Dzięki rozgrywkom w jego notesie znalazły się nazwiska m.in. Wojciecha Urbańskiego i Jakuba Kowalskiego. Pierwszy brał udział w XVI edycji rozgrywek (sezon 2015/16) jeszcze jako zawodnik drużyny MUKS Halny Kamienica, z którą zajął 2. miejsce w Finale Ogólnopolskim. Dzisiaj trenuje już w Wiśle Kraków i ma za sobą udział w zgrupowaniach Letniej (w 2017 i 2018 roku) oraz Zimowej (2018 i 2019) AMO. W październiku ubiegłego roku zagrał w towarzyskim meczu drużyn do lat 14 pomiędzy Polską i Ukrainą, wygranym przez biało-czerwonych 6:0. Z kolei o rok młodszy Kowalski, grający na co dzień w KSZO Ostrowiec Świętokrzyski, wystąpił w XVII i XVIII edycji Turnieju, za drugim razem dochodząc do etapu Finałów Wojewódzkich. Po występie w rozgrywkach był zapraszany na zgrupowania Letniej (2018) oraz Zimowej (2019) Akademii Młodych Orłów.
Przed pierwszym powołaniem każdego piłkarza opiniują trenerzy kadry wojewódzkiej, Mobilnej AMO oraz skauci wojewódzcy i makroregionalni. Są to zatem co najmniej 4 osoby. Zawodnicy pracują na to, by ich nazwiska znalazły się w Informatycznym Systemie Obserwacji i Skautingu (ISOS). – To platforma, na której dokumentujemy obserwacje zawodników we wszystkich kategoriach wiekowych, z pierwszą reprezentacją włącznie. Każdego piłkarza oceniamy wielowymiarowo w 10-stopniowej skali – tłumaczy Dorna.
Do bazy wprowadzani są zawodnicy, którzy w przyszłym sezonie będą mogli otrzymać powołanie do najmłodszej reprezentacji Polski (U-15). Raporty o piłkarzach z młodszych kategorii są archiwizowane, ale ich nazwiska w praktyce nie trafiają jeszcze do bazy ISOS. Warto jednak już teraz pokazywać się skautom. Najbliższa okazja pod koniec marca. W województwie świętokrzyskim rozpoczną się wówczas Finały Wojewódzkie XIX edycji Turnieju „Z Podwórka na Stadion o Puchar Tymbarku”.
